D.O. ARABA

Arabako Txakolinak Arabako probintziako txakolin ekoizleak biltzen ditu, jatorri-deiturako erakunde kudeatzaileak ezarritako parametroetan egiten duten txakolina.

Aurkitutako lehen lekukotasun idatziek erakusten dute jada IX. mendean Araban txakolinaren ekoizpena ohikoa eta hedatua zela Aiarako bailarako baserritarren artean, bereziki Amurrion, Laudion eta Aiaran.

Valpuestako kartularioan, 864. urtean, Ordoño I.a Asturiasko erregearen erregealdiko Retes de Tuterako (Artziniega) mahastien erreferentzia dago, baita San Millán de la Cogollako kartularioan ere, idatzizko aipamenak daude: 964. urtea Aiarako Tierran mahastiak lantzen ziren ardoa egiteko, eta zehazki, Laudioko Gardea auzoko desagertutako San Victor monasterioari mahasti-dohaintza bat dago.

XIII., XIV. eta XV. mendeetan, txakolin-mahasti-landaketak Aiarako eskualdeko geografia osoan hedatu ziren ordenantza gogor protekzionistaren babespean, ardoa bera kontsumitu arte kanpotik sartzea galarazten baitzuten.

Hala, Arespalditzako artxiboan aurki dezakegu zein den chacolín hitzaren lehen agerpena Euskal Herriko udal artxiboan 1623ko azaroaren 1ean.